Từ thuở xa xưa, con người đã không ngừng ngưỡng mộ và tìm cách lưu giữ những công trình vĩ đại mang dấu ấn của trí tuệ, nghệ thuật và kỹ thuật vượt thời đại. Trong số đó, “7 kỳ quan thế giới” được xem là biểu tượng tiêu biểu cho sự sáng tạo và khả năng chinh phục thiên nhiên của nhân loại. Có 7 kỳ quan thế giới cổ đại và 7 kỳ quan thế giới mới. Cùng khám phá chúng là gì qua bài viết sau đây nhé!
1. Tổng Quan Về Khái Niệm Kỳ Quan Thế Giới
1.1. Định Nghĩa Và Ý Nghĩa Của Danh Hiệu “Kỳ Quan Thế Giới”
Thuật ngữ “kỳ quan thế giới” (world wonder) có nguồn gốc từ thời Hy Lạp cổ đại, khi các học giả và du khách bắt đầu liệt kê những công trình kiến trúc và điêu khắc phi thường nhất mà con người tạo ra. Trong tiếng Hy Lạp cổ, từ “theamata” (những điều đáng xem) đã được sử dụng để mô tả những công trình này, thể hiện sự ngưỡng mộ và kinh ngạc của người xem.
Một công trình được công nhận là kỳ quan thế giới thường phải đáp ứng các tiêu chí sau:
- Quy mô đồ sộ và ấn tượng, vượt xa các công trình thông thường cùng thời
- Độ phức tạp về kỹ thuật xây dựng và sự sáng tạo trong giải pháp kiến trúc
- Giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ vượt trội
- Tầm ảnh hưởng văn hóa và lịch sử sâu rộng
- Khả năng gây kinh ngạc và tạo cảm xúc mạnh cho người xem
1.2. Phân Biệt Bảy Kỳ Quan Thế Giới Cổ Đại Và Hiện Đại
| Tiêu chí | Bảy Kỳ Quan Thế Giới Cổ Đại | Bảy Kỳ Quan Thế Giới Mới |
| Năm công bố | Khoảng 140 TCN | 07/07/2007 |
| Người/tổ chức lựa chọn | Antipater xứ Sidon và các học giả cổ đại | Tổ chức New7Wonders Foundation |
| Phương thức lựa chọn | Đánh giá của học giả và du khách | Bình chọn toàn cầu với hơn 100 triệu phiếu |
| Phạm vi địa lý | Tập trung khu vực Địa Trung Hải | Phân bố trên nhiều châu lục |
| Thời gian xây dựng | 2700 TCN – 280 TCN | Đa dạng từ cổ đại đến thế kỷ 20 |
| Tình trạng hiện tại | Chỉ còn Kim tự tháp Giza | Tất cả đều còn tồn tại |
Danh sách kỳ quan cổ đại được cho là xuất hiện đầu tiên trong tác phẩm của nhà thơ Antipater xứ Sidon vào khoảng năm 140 TCN. Danh sách này sau đó được bổ sung và thay đổi bởi các học giả khác như Philon xứ Byzantium.
Ngược lại, danh sách bảy kỳ quan mới được hình thành thông qua một cuộc bình chọn toàn cầu do tổ chức New7Wonders Foundation khởi xướng năm 2001 và kết thúc vào năm 2007. Quy trình này thu hút hơn 100 triệu lượt bình chọn từ khắp nơi trên thế giới, qua internet và tin nhắn điện thoại.
Trong bài viết này, chúng ta chỉ tìm hiểu về 7 kỳ quan thế giới mới
2. Bảy Kỳ Quan Thế Giới Mới (2007)
2.1. Vạn Lý Trường Thành (Trung Quốc)
Vạn Lý Trường Thành, công trình phòng thủ đồ sộ nhất trong lịch sử nhân loại, được xây dựng, mở rộng và củng cố qua nhiều thế kỷ bởi nhiều triều đại Trung Hoa. Quá trình xây dựng chính có thể được tóm tắt theo các giai đoạn sau:
- Thế kỷ 7 TCN – 221 TCN: Các nước chư hầu thời Chiến Quốc xây dựng các đoạn tường riêng biệt để bảo vệ lãnh thổ
- 221-206 TCN: Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc và ra lệnh nối các đoạn tường thành một hệ thống liên hoàn
- 206 TCN – 220 SCN: Nhà Hán tiếp tục mở rộng và củng cố, đặc biệt về phía tây
- 1368-1644: Nhà Minh thực hiện công cuộc tái thiết quy mô lớn nhất, tạo nên phần lớn Trường Thành còn tồn tại đến ngày nay
Về mặt kiến trúc, Vạn Lý Trường Thành thể hiện sự sáng tạo và thích nghi đáng kinh ngạc với môi trường tự nhiên. Các thông số kiến trúc chính bao gồm:
- Chiều dài: Tổng chiều dài các đoạn khoảng 21.196 km, trong đó phần chính được xây dựng dưới thời nhà Minh dài khoảng 8.850 km
- Chiều cao trung bình: 6-7 mét (một số đoạn cao tới 14 mét)
- Chiều rộng: 4-5 mét ở đỉnh (đủ cho 5-6 người đi song song), 6-7 mét ở đáy
- Vật liệu: Chủ yếu là đá granite, đá vôi, gạch và đất nện, tùy thuộc vào vị trí địa lý và vật liệu có sẵn trong khu vực
Kỹ thuật xây dựng Trường Thành thể hiện sự thích nghi tuyệt vời với địa hình. Trên núi cao, tường được xây bằng đá tự nhiên; tại đồng bằng, chủ yếu sử dụng đất nện và gạch. Các đoạn nổi tiếng nhất của Trường Thành bao gồm:
- Bát Đạt Lĩnh: Đoạn được khách du lịch ghé thăm nhiều nhất, gần Bắc Kinh
- Mỹ Tuấn Quan: Nơi Trường Thành gặp biển ở vịnh Bột Hải
- Cư Dung Quan: Ải quan trọng bảo vệ thủ đô phía bắc
2.2. Petra (Jordan)
Petra, “thành phố hồng” bí ẩn của người Nabataean, là một kỳ quan kiến trúc độc đáo được tạo ra không phải bằng cách xây dựng mà bằng cách chạm khắc trực tiếp vào vách đá sa thạch đỏ. Nằm giữa những ngọn núi và hẻm núi tại phía nam Jordan hiện đại, Petra được biết đến với màu sắc hồng-đỏ rực rỡ của đá sa thạch, đặc biệt vào lúc bình minh và hoàng hôn khi ánh sáng mặt trời tạo nên những sắc thái đa dạng trên bề mặt đá.
Petra đã bị “quên lãng” bởi thế giới phương Tây trong gần 1.000 năm, cho đến khi được nhà thám hiểm Thụy Sĩ Johann Ludwig Burckhardt “tái phát hiện” vào năm 1812. Burckhardt, cải trang thành người Ả Rập với tên Ibrahim, đã thuyết phục người dẫn đường địa phương đưa ông đến “thành phố bị mất” mà ông đã nghe đồn. Việc phát hiện lại Petra đã mở ra một chương mới trong nghiên cứu khảo cổ học về nền văn minh Nabataean cổ đại.
2.3. Đấu Trường La Mã (Italia)
Đấu trường Colosseum là biểu tượng vĩ đại của Đế chế La Mã, được xây dựng với quy mô và kỹ thuật đáng kinh ngạc. Các thông số kiến trúc chính của công trình này bao gồm:
- Kích thước: Hình bầu dục với chu vi 527m, dài 189m, rộng 156m và cao 48m
- Sức chứa: Khoảng 50.000-80.000 khán giả (con số chính xác còn gây tranh cãi)
- Vật liệu chính: Đá travertine, bê tông La Mã, gạch và đá tuff
Hệ thống phân tầng ghế ngồi tại Colosseum phản ánh rõ nét cấu trúc xã hội La Mã:
- Podium (hàng ghế thấp nhất): Dành cho Hoàng đế, các Thượng nghị sĩ và giới quý tộc
- Maenianum primum: Dành cho giới quý tộc cấp thấp và các hiệp sĩ
- Maenianum secundum: Dành cho thường dân La Mã
- Maenianum summum: Dành cho phụ nữ và tầng lớp thấp kém nhất
Đặc biệt ấn tượng là các hệ thống kỹ thuật tiên tiến của Colosseum:
- Velarium: Hệ thống mái che vải khổng lồ có thể mở rộng để che nắng cho khán giả, được vận hành bởi thủy thủ giàu kinh nghiệm
- Hệ thống thủy lực: Cho phép đưa nước vào và thoát nước khỏi đấu trường, đôi khi được sử dụng để tổ chức các trận thủy chiến (naumachiae)
- Hệ thống hầm ngầm (hypogeum): Mạng lưới phức tạp các đường hầm, thang máy và chuồng dưới sàn đấu trường, nơi cất giữ động vật, võ sĩ và bối cảnh
Colosseum chủ yếu được sử dụng để tổ chức:
- Đấu gladiator: Các trận đấu giữa các võ sĩ chuyên nghiệp
- Venationes: Săn bắt và giết thú dữ (sư tử, gấu, voi, tê giác)
- Các buổi hành quyết công khai
- Tái hiện các trận chiến lịch sử và thần thoại
- Các màn trình diễn kỳ quan và biểu diễn nghệ thuật
Lịch sử của Đấu trường Colosseum trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm:
- 70-80 SCN: Xây dựng bởi các hoàng đế dòng Flavian (Vespasian khởi công, Titus hoàn thành)
- 80 SCN: Lễ khánh thành với 100 ngày lễ hội liên tục, 9.000 thú dữ bị giết
- 82 SCN: Hoàng đế Domitian hoàn thiện tầng cao nhất và hệ thống hầm ngầm
- 107 SCN: Hoàng đế Trajan tổ chức trò chơi kéo dài 123 ngày, với 11.000 động vật bị giết và 10.000 võ sĩ đấu
- 217 SCN: Hư hại nặng do hỏa hoạn sau cú sét đánh, bắt đầu quá trình sửa chữa kéo dài nhiều năm
- 404 SCN: Các trận đấu gladiator bị cấm bởi Hoàng đế Honorius sau khi Ki-tô giáo trở thành quốc giáo
- 523 SCN: Các cuộc săn thú dữ cuối cùng được tổ chức
Sau sự sụp đổ của Đế chế La Mã phương Tây, Colosseum trải qua nhiều thay đổi công năng:
- Thế kỷ 6-12: Chuyển đổi thành pháo đài, nơi ở và khu chợ
- Thế kỷ 13-14: Sử dụng làm mỏ đá cung cấp vật liệu cho nhiều cung điện và nhà thờ ở Rome
- 1749: Giáo hoàng Benedict XIV tuyên bố Colosseum là địa điểm thánh thờ các Thánh tử đạo Ki-tô giáo
- Thế kỷ 19: Bắt đầu các nỗ lực bảo tồn có hệ thống
2.4. Chichen Itza (Mexico)
Chichen Itza, có nghĩa là “miệng giếng của người Itza” trong ngôn ngữ Maya, từng là một trong những thành phố lớn nhất và đa dạng nhất của nền văn minh Maya. Khu phức hợp này phát triển qua hai giai đoạn lịch sử chính, tạo nên sự kết hợp kiến trúc độc đáo:
Giai đoạn Maya thuần túy (600-900 SCN):
- Tập trung vào phía nam khu vực khảo cổ
- Kiến trúc thể hiện phong cách Puuc đặc trưng của người Maya
- Các công trình chính: Đài quan sát, Las Monjas (Tu viện), Akab Dzib
Giai đoạn ảnh hưởng Toltec (900-1200 SCN):
- Người Toltec từ trung tâm Mexico đã thiết lập ảnh hưởng mạnh mẽ
- Phong cách kiến trúc kết hợp Maya-Toltec độc đáo
- Các công trình chính: El Castillo, Sân bóng lớn, Đền Chiến binh
2.5. Machu Picchu (Peru)
Machu Picchu, “đỉnh núi cổ” trong tiếng Quechua, là một thành phố Inca cổ đại nằm ở độ cao 2.430m trên dãy núi Andes của Peru. Vị trí địa lý đặc biệt này mang đến cảnh quan ngoạn mục với núi non trùng điệp bao quanh và sông Urubamba uốn lượn bên dưới. Thung lũng thiêng (Sacred Valley) bao quanh Machu Picchu được người Inca coi là một trong những khu vực quan trọng nhất vì khí hậu ôn hòa và đất đai màu mỡ.
Sự tồn tại của Machu Picchu vẫn là bí ẩn đối với thế giới hiện đại cho đến ngày 24/7/1911, khi nhà thám hiểm người Mỹ Hiram Bingham III phát hiện ra nó với sự hướng dẫn của người nông dân địa phương Melchor Arteaga. Bingham ban đầu tin rằng ông đã tìm thấy Vilcabamba, thành phố Inca cuối cùng và nơi ẩn náu của những người Inca chống lại người Tây Ban Nha. Sau này các nhà khảo cổ xác định Vilcabamba thực sự nằm ở một vị trí khác.
Điều bí ẩn nhất về Machu Picchu là việc nó dường như đã được “bỏ quên” trước khi người Tây Ban Nha đến Nam Mỹ. Không có bằng chứng cho thấy người Tây Ban Nha từng đến thành phố này, không như nhiều địa điểm Inca khác bị họ chiếm đóng và phá hủy. Các nghiên cứu gần đây gợi ý rằng Machu Picchu có thể đã bị bỏ hoang do dịch bệnh đậu mùa lan rộng trước khi người Tây Ban Nha thực sự tiếp cận khu vực.
Kỹ thuật xây dựng của người Inca tại Machu Picchu thể hiện trình độ khoa học và kỹ thuật đáng kinh ngạc, đặc biệt khi xét đến việc họ không sử dụng bánh xe, động vật kéo nặng, hay công cụ sắt. Điểm nổi bật nhất trong kỹ thuật xây dựng là phương pháp “ashlar”. Người Inca đã thiết kế Machu Picchu với khả năng chống chịu động đất ấn tượng.
2.6. Taj Mahal (Ấn Độ)
Taj Mahal, kiệt tác kiến trúc tại Agra, Ấn Độ, không chỉ là một công trình đẹp mắt mà còn là biểu tượng của tình yêu vĩnh cửu. Được xây dựng bởi Hoàng đế Mughal Shah Jahan để tưởng nhớ người vợ thứ ba yêu dấu Mumtaz Mahal, người đã qua đời khi sinh con thứ 14 vào năm 1631.
Mumtaz Mahal (nghĩa là “Viên ngọc của Cung điện”) là người phụ nữ Shah Jahan yêu sâu đậm. Truyền thuyết kể rằng trên giường bệnh, bà đã yêu cầu hoàng đế hứa xây dựng một lăng mộ đẹp nhất thế giới để tưởng nhớ tình yêu của họ. Đau khổ vì mất đi người vợ yêu quý, Shah Jahan đã dồn toàn bộ tâm huyết vào việc thực hiện lời hứa này.
Quá trình xây dựng Taj Mahal kéo dài 22 năm (1632-1653) với sự tham gia của hơn 20.000 thợ thủ công và nghệ nhân từ khắp châu Á. Hoàng đế đã chi một khoản tương đương khoảng 32 triệu rupee thời bấy giờ (ước tính khoảng 1 tỷ USD hiện nay) để hoàn thành công trình.
Số phận của Shah Jahan sau đó cũng đầy bi kịch. Ông bị chính con trai mình là Aurangzeb phế truất và giam cầm trong pháo đài Agra vào năm 1658. Trong suốt 8 năm cuối đời, Shah Jahan sống trong tù và chỉ có thể ngắm nhìn Taj Mahal – biểu tượng tình yêu của mình – từ xa qua một cửa sổ nhỏ. Khi qua đời vào năm 1666, ông được an táng bên cạnh Mumtaz Mahal trong Taj Mahal.
Ngày nay, Taj Mahal không chỉ là biểu tượng của Ấn Độ mà còn là đại diện cho tình yêu vĩnh cửu trong văn hóa toàn cầu. Hàng năm, công trình đón tiếp hàng triệu du khách đến chiêm ngưỡng vẻ đẹp và lắng nghe câu chuyện tình yêu bất tử này.
Các yếu tố kiến trúc nổi bật của Taj Mahal bao gồm:
- Mái vòm hình củ hành: Đặc trưng của kiến trúc Mughal, cao 35 mét và được trang trí bằng đỉnh hoa sen bằng đồng mạ vàng
- Bốn tháp minaret: Cao 40 mét, bao quanh lăng mộ chính, hơi nghiêng ra ngoài để tránh đổ vào lăng trong trường hợp xảy ra động đất
- Khu vườn Char Bagh: Thiết kế vườn hình chữ nhật phong cách Ba Tư với bốn phần bằng nhau, tượng trưng cho thiên đường
- Kênh nước và hồ phản chiếu: Tạo hiệu ứng phản chiếu hoàn hảo của Taj Mahal trên mặt nước
Vật liệu xây dựng Taj Mahal là điểm nhấn đặc biệt của công trình. Phần chính được xây bằng đá cẩm thạch trắng tinh khiết từ Makrana, có khả năng thay đổi màu sắc theo ánh sáng mặt trời: hồng nhạt vào buổi sáng, trắng rực rỡ vào buổi trưa và vàng óng dưới ánh trăng.
2.7. Tượng Chúa Kitô Cứu Thế (Brazil)
Tượng Chúa Kitô Cứu Thế (Cristo Redentor) đứng uy nghi trên đỉnh núi Corcovado, nhìn xuống thành phố Rio de Janeiro với đôi tay dang rộng như đang ôm lấy và ban phước lành cho toàn thành phố. Được khánh thành vào năm 1931, bức tượng cao 30 mét (không tính bệ) đã trở thành biểu tượng không thể tách rời của Brazil và là một trong những hình ảnh nhận diện mạnh mẽ nhất của đất nước này trên trường quốc tế.
Vị trí độc đáo của bức tượng trên đỉnh núi Corcovado ở độ cao 710 mét so với mực nước biển tạo nên một tầm nhìn biểu tượng. Từ đây, du khách có thể nhìn bao quát toàn cảnh thành phố Rio de Janeiro với những bãi biển nổi tiếng như Copacabana và Ipanema, núi Sugar Loaf và vịnh Guanabara. Hình ảnh bức tượng với cánh tay dang rộng trên nền trời xanh, phía dưới là thành phố sôi động và đại dương mênh mông, đã trở thành một trong những cảnh quan mang tính biểu tượng nhất của Nam Mỹ.
Tiến trình xây dựng tượng Chúa Kitô Cứu Thế:
- 1921: Đề xuất ban đầu được đưa ra để kỷ niệm 100 năm độc lập của Brazil
- 1922: Đặt viên đá đầu tiên và bắt đầu gây quỹ từ cộng đồng Công giáo Brazil
- 1926: Bắt đầu xây dựng dưới sự thiết kế của kỹ sư Heitor da Silva Costa và điêu khắc gia Paul Landowski
- 1928-1930: Hoàn thiện các phần khung và lắp đặt các mảnh đá xoapstone bên ngoài
- 12/10/1931: Khánh thành chính thức bức tượng
Qua các thời kỳ, tượng Chúa Kitô đã trải qua nhiều đợt cải tạo quan trọng:
- 1980: Cải tạo lớn đầu tiên để sửa chữa hư hỏng do thời tiết và sét đánh
- 2010: Dự án phục chế toàn diện với chi phí 4 triệu USD để kỷ niệm 80 năm khánh thành
- 2014: Lắp đặt hệ thống chống sét hiện đại sau khi bức tượng bị sét đánh làm hư hỏng một ngón tay
3. Kim Tự Tháp Giza – Kỳ Quan Danh Dự Và Cầu Nối Với Quá Khứ
Kim tự tháp Giza chiếm một vị trí đặc biệt trong danh sách Bảy kỳ quan thế giới mới với tư cách là “Kỳ quan danh dự”. Đây là quyết định được đưa ra bởi ban tổ chức cuộc bình chọn, nhằm tôn vinh công trình vĩ đại duy nhất còn sót lại từ danh sách Bảy kỳ quan thế giới cổ đại.
Sự công nhận đặc biệt này xuất phát từ nhận thức rằng Kim tự tháp Giza đã tồn tại gần 4.500 năm và đã được vinh danh trong danh sách kỳ quan cổ đại từ thời Hy Lạp cổ đại. Ban tổ chức cho rằng một công trình có giá trị lịch sử và văn hóa to lớn như vậy xứng đáng được công nhận theo cách riêng biệt, vượt lên trên quy trình bình chọn thông thường.
Kim tự tháp Giza đóng vai trò như cầu nối giữa hai danh sách kỳ quan, kết nối quá khứ và hiện tại của nhân loại. Tuy nhiên, quyết định tách Kim tự tháp Giza khỏi danh sách chính thức không phải không gây tranh cãi. Một số nhà phê bình cho rằng việc đặt Kim tự tháp vào vị trí đặc biệt đã làm giảm cơ hội cho các di tích khác ở Ai Cập và Bắc Phi. Những người khác lại ủng hộ quyết định này, lập luận rằng Kim tự tháp xứng đáng được công nhận theo cách riêng biệt do tầm quan trọng lịch sử vượt trội của nó.
Ngoài ra, 6 kỳ quan cổ đại còn lại là Vườn Treo Babylon, Tượng Thần Zeus Ở Olympia, Đền Thờ Artemis Ở Ephesus, Lăng Mộ Halicarnassus, Ngọn Hải Đăng Alexandria và Tượng Thần Mặt Trời Rhodes. Vì chúng không còn tồn tại nên việc chứng minh chúng có thực sự tồn tại hay không vẫn còn là thách thức.
Trên đây là thông tin về 7 kỳ quan thế giới. Nếu có cơ hội, hãy ghé thăm các địa điểm này để chiêm ngưỡng sự hùng vĩ của chúng nhé!